ANALYSE – Weliswaar oogt China als een eenpartijstaat, toch bestaat de Chinese Communistische Partij uit ruwweg twee facties. De eerste is een populistische factie, de tweede is elitair van aard. Laatstgenoemde factie, vernoemd naar oud-president Jiang Zemin, bestaat uit zogeheten ‘princelings‘, leiders uit families van hoge partijfunctionarissen.
De huidige Chinese president, Xi Jinping, die aan geen van deze facties in het bijzonder verwant was, kwam vijf jaar geleden aan de macht, nadat de Jiang-coalitie bijna twee decennia dominant was. Dit schrijft SinoInsider, een adviesbureau dat Chinees leiderschap als specialisme heeft.
“Sinds hij in 2012 president werd, is Xi verwikkeld in een gevecht op leven en dood met Jiang Zemin’s invloedrijke politieke factie’, aldus Don Tse, CEO van SinoInsider, en Larry Ong, een senior analist.
Factiestrijd binnen de Chinese Communistische Partij
In 2012 en 2017 gingen er geruchten dat de Jiang-factie een politieke coup voorbereidde. En hoewel er geen harde bewijzen waren voor deze geruchten, nam Xi drastische maatregelen.
“Uit puur lijfsbehoud voerde Xi verschillende politieke hervormingen door. Daarmee consolideerde hij zijn macht en marginaliseerde hij tegelijkertijd de Jiang-factie”, aldus Tse en Ong, daarbij verwijzend naar Xi’s landelijke anti-corruptiecampagne. Daarbij werden verschillende hooggeplaatste functionarissen van de Jiang-factie het slachtoffer.
Tijdens een toespraak in 2015 beschuldigde Xi vijf hooggeplaatste partijleden van "politieke samenzweringen die de partij beschadigen en splijten". Volgens experts is dergelijk taalgebruik in de regel synoniem voor staatsgreepachtige activiteiten. Een aanname die het afgelopen jaar steeds explicieter werd verwoord door functionarissen.
"Sommigen willen macht binnen de staat en de partij, proberen tweedracht te zaaien binnen de partij en vormen zo een serieuze bedreiging voor de politieke stabiliteit van het land", aldus Wang Qishan, chef van Centrale Commissie voor Disciplinaire Inspectie van de Communistische Partij van China in de staatsmedia.
Het hoofd van de Chinese Financiële Toezichthouder Liu Shiyu verwoordde tijdens het jaarlijkse congres, in oktober 2017, het partijstandpunt ten aanzien van een mogelijk coup door te zeggen dat verschillende partijleden "samen zweren om zich het partijleiderschap toe te eigenen en de macht te grijpen".
Overigens is het beramen van een staatsgreep een zeer onwaarschijnlijke en kansloze onderneming in het totalitair geregeerde China, en moet zulke retoriek gezien worden in het licht van Xi's ant-corruptiecampagne tegen diens politieke rivalen.
Signaal van Xi aan zijn tegenstanders
Ondanks deze dubieuze berichten over vermeende couppogingen heeft de factiestrijd binnen de partij zeker aan bijgedragen aan Xi's versteviging van zijn positie, aldus de experts.
"Bezien vanuit Xi's standpunt is het heel logisch dat hij de presidentiële termijn voor onbepaalde tijd verlengt. Het is krachtig signaal aan zijn tegenstanders dat hij geen papieren tijger is", aldus een bericht van SinoInsider afgelopen zondag.
"Het vooruitzicht van een 'oneindige heerschappij' moet Xi's rivalen en hun bondgenoten afschrikken en ze duidelijk maken dat ze geen tweede kans krijgen. Tegelijkertijd dient het als een prikkel om in plaats van weerstand te bieden tegen Xi, zich erbij neer te leggen".